2020-ci il pandemiyası marketinq sferasına, daha doğrusu marketoloq peşəsinə necə təsir edib? Gələcəkdə nələr olacaq? Bu haqda Nmi Group-un müştərilər üzrə qrupun direktoru Konstantin Byakov danışıb. Marketinq – kompaniya üçün dəyər və hərəkətlilik yaradan sahədir. Üstəlik, şirkət öz-özünə deyil, komandanın səyləri nəticəsində inkişaf edir. Yüksək texnologiyaların, robotlaşdırmanın, digitallaşmanın süni intellektin şirkətlərdə tətbiqinə baxmayaraq, fikirlərin arxasında daima insanlar dayanır. İnsanların dəyəri, xüsusilə böhran dövrlərində daha da artır.


2020-ci ilin avqustun əvvəlində hh.ru sayı yeni bir araşdırmasını təqdim etmişdi. Bu araşdırmaya görə, avqustda marketinq və reklam sferası üzrə vakansiyalara tələb, cari ilin fevralı ilə müqayisədə 54% aşağı enib. Belə bir mənzərə heç də təəccüblü deyil. Belə ki, bir çox şirkət krizis dövründə büdcəsini azaltmaq məcburiyyətində qaldı. İlk hədəf isə reklam üzrə xərclər oldu. Bununla birlikdə bilməliyik ki, şirkətin böhrandan sonrakı fəaliyyətinin bərpası səriştəli marketoloqdan asılı olacaq.


2020-ci ildə marketoloq – Kimdir o?


Forrester tərəfindən aparılan bir araşdırmaya görə, kompaniya böhran dövrünün öhdəsindən gəlmək üçün marketinq direktorları (CMO) özlərinin rol və tapşırıqlarında bir dəyişiklik etməlidirlər. Ancaq 2021-ci ildə bu peşəyə münasibətin köklü dəyişiləcəyini və dəyərinin artacağını, gündəmə gələcəyini proqnoz etmək yanlışlıq olardı.


Sahə üzrə universitet diplomu ilə yanaşı, CMO-lar hansı xüsusiyyətlərə sahib olmalıdırlar?


1. Riskləri qiymətləndirə bilməsi və uğursuzluq halında alternativ bir yola gedə bilməsi və ya yeni bir həll yolu tapması üçün mövcud şərtlərə sürətli bir şəkildə uyğunlaşması, bir böhranda işi təşkil etməsi və bu vəziyyətdən çıxması üçün bir biznes təfəkkürünüə sahib olması lazımdır. Böhranı şirkət üçün bir risk olaraq deyil, şans olaraq görməlidir.


2. Yeni tendensiyalar haqqında məlumatlı olmalı, tapşırıqları komanda arasında düzgün bir şəkildə bölməlidir, müasir texnologiyaları öyrənməli və onu işində tətbiq etməlidir. İşlərin əksəriyyəti onlayn formada davam edəcək. Ona görə də işlərin sürətli bir şəkildə həll edilməsini izləməli, işləri kordinasiya etməli (bura əcnəbi işçilər də daxildir), baş verə biləcək texniki problemlərdən xəbərdar olmalıdır. Belə bir vəziyyət yarandıqda isə müvafiq sahənin mütəxəssisləri ilə sıx əlaqədə olmağa diqqət etməlidir.


3. Müştərinin hazırda nəyə ehtiyacı olduğunu anlamalıdır. Birincisi, sağlamlıq təhlükəsi ilə bağlı olan bu ilki böhranda diqqətli və həssas olmalı, eyni zamanda onları dinləmək və eşitmək lazımdır. İnsani keyfiyyətlər ilə, peşəkar keyfiyyətlər yanaşı qiymətləndiriləcək. Marketoloqun yaratdığı bütün inkişaf strategiyasına insan və onun ehtiyac və sağlamlıq üçün risklərin azaldılması ön planda olmalıdır. Nə qədər texnologiya inkişaf etsə də, bu xüsusiyyətləri robotlarda tapmaq çox çətindir. Bu da insanı texnologiyalardan fərqləndirən nüanslardandır.


4. Növbəti ildə istehlakçıya olan diqqəti nəzərə alaraq, bütöv şirkətin idarəetmə və əməliyyat qərarları da onun ehtiyaclarını hesaba qataraq alınacaq. 2021-ci il və ondan sonrakı dövrlərdə şirkətlərin hədəflərdən biri şirkətlərin mövcud müştərilərini saxlamaq olacaq. Bu isə ona gətirib çıxaraq ki, müştərilərin təcrübəsini yaxşılaşdırmaq üçün şirkətin xərcləri artacaq. Həm də inteqrasiya edilmiş marketinq kommunikasiya modelinə keçid etməlisiniz.


Böhrandan çıxmaq üçün şirkətlərin bir strategiyaya ehtiyacı var. İşiniz barəsində dərin biliklərə ehtiyacınız var. Vəziyyətə uyğunlaşmalı, fors-major vəziyyət yarandıqda işləməyi bacarmalı, eləcə də riskləri proqnozlaşdırmaq qabiliyyətiniz olmalıdır. Şirkət üçün qlobal qərarlar qəbul edin və konkret vəzifələr qurun. Və marketinq direktorundan başqa, heç kim bu vəzifələrin öhdəsindən gələ bilməz. Əlbəttə ki, müəyyən bir tapşırığın icrası üçün yüksək ixtisaslı mütəxəsslərə ehtiyac var.


Peşəkar bir marketoloq onları idarəetməli, fəaliyyətlərini kordinasiya etməli, əldə edilən nəticələr ilə işləməli, bunları şirkətin ümumi inkişaf strategiyasına inteqrasiya etməlidir.