Mağaza və mağazanın idarə edilməsi


Yeni bir mağazanın qurulmadan və ya satın alınmadan əvvəl, mağazanın məqsədinin həyata keçirilməsini təmin edəcək kapital ehtiyacları üçün hesablamalar aparılır. Mağaza fəaliyyətə başlamadan əvvəl xərc və gəlir təxminləri dəfələrlə yoxlanılmalı, ehtiyac olan fondların təmin edilməsi üçün lazımlı mənbələr daha sonra müəyyənləşdirilməlidir...Çünki, yüksək faiz dərəcələri, bazarda məhdud kapital və bir çox mağazada baş verən uğursuzluqlar mağaza açılmadan əvvəl olduqca ehtiyatlı olmağı tələb edir. Mağazalar yorucu və çətin şərtlər altında fəaliyyət göstərir. Rəqabət daim artır, bir çox mağaza özünü inkişaf etdirir, endirimli mağazalar sürətlə böyüyür və ənənəvi mağazalar xidmətlərini yenidən nəzərdən keçirərək düzəltməkdədir. Mağazalar satılacaq malların xüsusiyyətləri və növləri, müştəriyə təklif ediləcək xidmətlərin növü, həyata keçiriləcək satışları artırma səylərinin növləri və işçilərin idarə olunması məsələləri də daxil olmaqla çoxsaylı sahələrdə müəyyən siyasət qəbul etmək məcburiyyətindədir.


Mağazanın müvəffəqiyyətinə təsir edən amillərdən biri üst menecerin xüsusiyyətləridir. Üst menecer 3 əsas funksiyanı yerinə yetirməlidir.


Bu funksiyalardan birincisi, mağazanı yönəltmək (hədəflərin müəyyənləşdirilməsi, siyasətlərin müəyyənləşdirilməsi, hədəflərə çatmaq üçün fəaliyyətlərin əlaqələndirilməsi); ikincisi, mağazanı xalqa təmsil etmək; üçüncüsü isə nəticələri qiymətləndirmək, hədəflərdən kənarlaşma səbəblərini təhlil etmək və fəaliyyətləri təkmilləşdirmək üçün nə edilməsi lazım olduğunu müəyyən etməkdir. Üst menecerler, çox güman ki, dostları ilə və mağazalarının gündəlik fəaliyyətləri ilə sıx təmasda olan, olduqca aktiv və enerjili insanlardır.


Mağaza atmosferi


Mağaza atmosferi istehlakçılar üzərində müəyyən təsirlər yaradaraq satın alma davranışını gücləndirən şüurlu şəkildə həyata keçirilmiş qaydaları əhatə edir. İstehlakçılar; mağaza atmosferindən aldıqları təəsüratlara uyğun olaraq o mağazaya gözləntilər səviyyəsini formalaşdırmaqda və buna görə keyfiyyət anlayışlarının yaranmasında kömək olur. Mağaza atmosferi istehlakçı məmnuniyyət səviyyəsini artırmaqda təsirli olmaqla yanaşı, mağazada vaxt keçirdərək, satın alma davranışı etdirərək, hər hansı xərcləmə etməsini təmin edir.


Kotlara görə mağaza atmosferi, əsasən görmə (rəng, parlaqlıq, böyüklük, forma), eşitmə (səs səviyyəsi, anonsların səs tonu), qoxu (təravət) və toxunmaq (yumuşaqlıq, istilik) duyğularına xitab etməkdədir. Buna görə, bunların hamısı istehlakçılarda canlılıq, güvən, sevinc hissi yaradaraq mağazada sərf edilən vaxtın uzanmasını, bundan da əlavə satın alma istəyini də yüksəltməktədir.


Satın alma niyyəti və qərar alma prosesi


Satın alma niyyəti, istehlakçının müxtəlif zaman aralıqlarıyla hər-hansı markanı, malı və ya xidməti arzu etdiyi ölçüdə təmin etməyi planlaması şəklində tərif edilə bilər. Satın alma niyyəti, müsbət marka imici, məhsulun keyfiyyəti, məhsul haqqında məlumat, məhsulun xüsusiyyətləri, marka sadiqliyi kimi bəzi müstəqil dəyişkənlərdən təsirlənməktədir.


İstehlakçılar bir çox satın alma qərarı verməktədirlər. İstehlakçının satın alma qərarlarına təsir edən amillər; mədəniyyət, sosial, psixoloji və şəxsi olaraq 4 qrupda toplanmaqdadır. İstehlakçı məhsulu almağa qərar verdikdən sonra bir sıra duyğular keçirir. İstehlakçı məhsuldan məmnunluq, narazılıq və ya narahatlıq, qeyri-müəyyənlik hiss edə bilməktədir.


İstehlakçının satın alma qərarı prosesi 5 mərhələdən ibarətdir. Bunlar: ehtiyac yaranması, alternativlərin müəyyənləşdirilməsi, alternativlərin dəyərləndirilməsi, satın alma qərarı və satın alma sonrası davranış kimi ifadə edilməktədir.


1. Bir ehtiyacın yaranması: İnsan yeni bir ehtiyacından xəbərdar olur və ehtiyacına uyğun məhsulun nə olduğunu müəyyənləşdirmək mərhələsinə keçid edir. Ehtiyacından xəbərdar olaraq satın alma qərarı prosesini başlatmış olur.


2. Alternativlərin müəyyənləşdirilməsi: Ehtiyacı qarşılayacaq məhsulun olduğu mağazaları, məhsulun və markanın xüsusiyyətləri, qiyməti, ödəmə şərtləri kimi məlumatlar bu mərhələdə əldə edilməktədir.


3. Alternativlərin dəyərləndirilməsi: İstehlakçı əldə etdiyi alternativləri müqayisə edir.


4. Satın alma qərarı: Bu mərhələdə istehlakçılar satın alma prosesini həyata keçirir.


5. Bu mərhələdə istehlakçı əldə etdiyi məhsuldan razı qalar və ya narazı qalar. Əgər razıdırsa, ətrafındakı insanlara da tövsiyə edər və həmin məhsuldan yenidən alar.