facemark.az-ın digital marketinq mütəxəssisi Tale Məmmədli ilə müsahibəsi

- Tale bəy, reklamçıların bir qismi videoların, digərləri isə vizualın tərəfdarıdırlar. Vizualın tərəfdarı olanlar deyirlər ki, istifadəçilər mobil internet ilə belə şəkilə baxmaq istəyəcəklər. Amma 2021-ci ildə kontent marketinqdə aktual olan trendlərdən biri də videolardır. Bu amil video tərəfdarı olanların fikirlərinə güc verir. Bəs, siz digitalçı kimi nəyin tərəfdarısınız, video, yoxsa vizual?

Ümumi statistikaya nəzər salsaq video kontentin son dövrlərdə nə qədər önəmli olduğunu asanlıqla görə bilərik. 2018-ci ildən etibarən öz marketinq planında video kontentə əsaslanan şirkətlər 30-40% artmışdır. Bunun əsas səbəbi sosial şəbəkə platformalarının “yerli kontent” (native content) prinsipini ön plana çəkməsidir. Daha aydın desək, alqoritm traffiki platformanın özündə saxlamaq üçün digər platformalara keçid linklərini passivləşdirir və mümkün qədər az istifadəçinin qarşısına çıxarır. Beləliklə, istifadəçilər YouTube linkləri yerləşdirmək əvəzinə, ya videonu birbaşa platformanın özünə yükləyir, ya da həmin platforma üçün xüsusi video kontent hazırlayır. Həmçinin video kontent ilə mesajı daha aydın çatdırmaq mümkün olduğu üçün video kontent tərəfdarıyam. Lakin, qeyd etdiyiniz kimi video kontentin neqativ cəhətləri də var: mobil internet ilə izləmə problemi, daha çox vaxt tələb etməsi və s. Bu səbəbdən mesajınızı vizual ilə aydın çatdıra bilirsinizsə burada heç bir problem görmürəm.

- Digitalçı axtaran şirkətlər ən çox qadın, yoxsa kişilərə üstünlük verirlər?

Bir-sıra spesifik peşələr istisna olmaqla qalan bütün sahələrdə qadın və ya kişi amili tamamilə əlaqəsizdir. İşçi bazarında digitalçı kişilərin çoxluq təşkil etməsi onların daha bacarıqlı olması ilə deyil, digər sosial faktorlarla bağlıdır. Bu səbəbdən digitalçı axtaran şirkətlərin spesifik olaraq qadın və ya kişi axtarması komanda daxili müxtəlifliyi (diversity) qorumaq məqsədindən başqa məqsəd daşıyırsa ümid edirəm buna yaxşı bir açıqlamaları vardır. Əks halda bunu düzgün hesab etmirəm.

- Bir çox gənc bu sahəyə gəlirli olduğu üçün gəlir. Sizcə, sektorda “böyük pullar”dan danışmaq olar?

Burada iki tendensiya mövcuddur: bu sahədə korporativ karyera qurmaq və ya sahəni öyrənib şəxsi işlər üçün istifadə etmək. Hər ikisinin özünəməxsus risk və qayıdış (risk and return) səviyyəsi var, bu hamıya məlumdur. Lakin korporativ karyera üçün belə digital sektor hər zaman gəlirlidir. Gələcək digitaldır və digitalsız gələcək yoxdur. Bu, həm şəxsi, həm də peşəkar həyatımız üçün keçərlidir. Qərbdə rəqəmsallaşma prosesi yeni başladıqda bunu gözardı edən şirkətlər sıradan çıxmağa başladı, sonrakı peşmanlıq isə fayda vermədi. Bu səbəbdən yerli bazar bunu nə qədər tez dərk etsə, fəaliyyətləri də bir o qədər uzunömürlü olacaq. Bir sektorun önəmi dərk olunduqda isə o mütləq ki gəlirli olur.

- Ölkəmizdə hansı platformalarda reklamları daha effektiv hesab edirsiniz: Instagram, Facebook, YouTube?

Mütəmadi olaraq izlədiyim biznes adamı və influenser Gary Vee qeyd edir ki, rəqəmsal mühitdə bütün şirkətlər media şirkətidir. Bu səbəbdən mümkün olan bütün əsas platformalarda varlıq göstərmək mütləqdir. Lakin reklam büdcəsinin necə investisiya olunması birbaşa şirkətin və ya influencerin potensial kütləsinin harada yerləşdiyindən asılıdır. Ən optimal variantı tapmaq üçün mütəmadi olaraq A/B testing etmək və nəticələri qarşılaşdırmaq lazımdır. Heç kim nəticə verməyən bir kampaniyaya büdcə ayırmaq istəməz.

- Hazırda yuxarıda adlarını çəkdiyimiz sosial media platformalarının alqoritmləri necə işləyir?

Bütün platformalar üçün keçərli olan ən ümumi alqoritm “əlaqəlilik” (relevance) faktorudur. Belə ki, istifadəçilər özləri üçün ən uyğun və əlaqəli olan kontenti görürlər. Təbii ki, bu həddindən artıq səthidir. Platformaların “bizə” bildirmədiyi yüzlərlə belə faktor var. Lakin onlar ilə empatiya qurduqda alqoritmlərini də bir qədər anlamaq olur. Facebook nə istəyir? Son dövrlərdə aşağı düşən traffikin qarşısını almaq. Bunu hər vəchlə etməyə çalışır: link keçidlərinin, başqa platformaya və ya vebsayta yönəldən reklam kampaniyalarının aktivliyini aşağı salmaq. Instagram nə istəyir? Ən uğurlu vizual platforma olaraq imicini qorumaq. Bu səbəbdən Instagram-da tekstləri maksimum azaltmaq lazım olur. Postların başlıqlarında, hekayələrdə, reklam paylaşımlarında və hətta bio bölməsində yazıların çox olması platformanın prinsiplərinə əksdir və bu səbəbdən də uğursuz olacaqdır. YouTube isə izləyici üçün ən uyğun videonu tapmaq istəyir ki izləyici videoda uzun müddət qalsın. Bu da birbaşa reklam büdcəsini maksimallaşdırmaq məqsədi daşıyır. Beləliklə ən keyfiyyətli YouTube videoları yox, kütləyə ən uyğun YouTube videoları uğur qazanır. YouTube trendlərinə nəzər yetirdikdə bunu asanlıqla başa düşmək olur

- Bu gün 6 milyondan çox istifadəçisi olan “Clubhouse” platforması yerli markalar üçün nə qədər cəlbedicidir və platforma gələcək üçün nə vəd edir?

Clubhouse barədə optimist düşünürəm. Baxmayaraq ki, böyük əks-səda oyandırmasının xarici səbəbləri var: Elon Musk amili, pandemiyada səsli söhbətə verilən üstünlük və s. Bir çoxları deyəcək ki, səsli söhbət onsuz da var idi. Bəli, amma unudursunuz ki heç bir platforma tamamilə unikal deyil. Kopyalamaq hər zaman olmuşdur. Əsas olan platformanı necə təqdim etməkdir. Discord da tamamilə eyni funksiyaları təqdim edir, lakin o video oyunlar oynayan kütlənin toplandığı platforma imicini təqdim etmişdir. Bir stəkan dizayn edib bu su içmək üçündür deyirlər və onunla su içirik, başqa bir stəkan dizayn edib bu kofe içmək üçündür deyirlər və onunla kofe içirik. Təqdimat çox önəmlidir. Gələcəyi barədə əminliklə danışmaq sadəlövhlük olar, amma fikrimcə elitizm amili (sadəcə dəvət qeydiyyat) platformanın populyarlığını artırmağa davam edəcək. Markalar və ya influencerlər isə buradan kütləsi ilə daha yaxın olmaq, onları daha yaxşı başa düşmək və robotik yanaşmadan bir qədər uzaqlaşmaq üçün istifadə edə bilər.

- Google axtarış sistemində ilk sıralarda olmaq üçün markalar nəyi bilməli və nə etməlidirlər?

Axtarış sistemi optimizasiyası (SEO) ən çətin sahələrdən biridir. Nəzərə alaq ki, axtarış edənlərin yalnız 9%-i ilk səhifənin sonuna kimi davam edirlər və istifadəçilərin yalnız 0.44%-i ikinci səhifəyə keçid edirlər. Bu səbəbdən ilk sıralarda olmaq çox önəmlidir. Bunun yolunu bir cavab ilə aydınlaşdırmaq çətindir, amma qısa izah etməyə çalışacam. Öncə “vebsaytdaxili SEO” (on-page SEO) prosesini etmək lazımdır. Bu daha çox proqramlaşdırma qismidir. Bunu edərək markalar Google-un təqdim etdiyi “əsas veb faktorları” (core web vitals) üzrə müəyyən reytinqə sahib olurlar. Daha sonra açar sözlərin listini hazırlamaq, onları müəyyən filterlərdən keçirmək (rəqabətlilik, açar söz üzrə axtarış həcmi, klikləmə faizi (CTR) və s.) və sonda bir neçə açar sözə fokuslanaraq onlar üzrə kontent strategiyası hazırlamaq lazımdır. Növbəti mərhələdə, “səhifəxarici SEO” (off-page SEO) prosesinə fokuslanaraq digər vebsaytlardan referans (backlink) əldə etmək lazım olur. Azərbaycanda ən çətin mərhələ budur. Çünki “backlink” verəcək yetəri qədər vebsayt yoxdur. Buna görə də bir çox markalar xəbər vebsaytlarının ödənişli press relizlərindən istifadə edərək “backlink” əldə edirlər. Qeyd etdiklərimdən əlavə onlarla önəmli faktor mövcuddur ki, hamısı haqqında danışmaq mümkün olmayacaq. LinkedIn hesabımda bu barədə geniş paylaşımlar edirəm, oradan daha ətraflı tanış ola bilərsiniz: https://www.linkedin.com/in/talemammadli/ .

- Facebook şirkəti rəqiblərinin işlək funksiyalarını kopyalamaq ilə çox məşhurdur. Məsələn, 2016-cı ildə Instagram, Snapchat-ın əsas funksiyalarından biri olan Stories-ı kopyalamışdı. 2020-ci ildə pandemiyanın gəlişi ilə Zoom platformasının populyarlığının artmasından sonra, Facebook şirkəti özünün qrup video çat funksiyasını daha da təkmilləşdirmişdi. Biznesdə kopyalamaq işinə necə baxırsınız?

Öncəki sualda da qeyd etdiyim kimi, 100% unikallıq əldə etmək çox çətindir. Biznes hüququ və biznes etikasına əks olmadığı müddətcə kopyalamaqda problem görmürəm. Lakin biznes etikası bir qədər subyektivdir. Bu səbəbdən fikirlər də müxtəlifdir. Bu Facebook-un etik olmayan ilk davranışı deyil, son da olmayacaq. Bu barədə qanunlar qəbul edilmirsə edəcək bir şey də yoxdur. Subyekt isə platforma seçimində azaddır, dəyişikliklər ona zidd olduğu təqdirdə istifadə etməyə bilər.

- Tale bəy, digital marketinq sahəsini öyrənmək üçün açıq mənbələr barəsində bəhs edə bilərsiniz?

Bu sahəni öyrənmək üçün mənbələr kifayət qədərdir. İlk mərhələdə ümumi, geniş bir onlayn kurs və ya kitabla sahə ilə tanış olmaq lazımdır. Onlayn kurs olaraq Darag Walsh tərəfindən Udemy-də yerləşdirilmiş “The Complete Digital Marketing Course” kursunu, kitab olaraq isə Daniel Rosenfeld tərəfindən “Secrets of Digital Marketing Ninja” kitabını önərirəm. Sonra daha spesifik yanaşaraq digital marketinqin hər hansı bir sahəsi üzrə ixtisaslaşmaq lazımdır. Burada piramidanın üç mərhələsi var: cəlbetmə (SEO, SEM, SMM, Ads), saxlama (email marketinq, sosial media, retargeting) və satışa çevirmə (kopiraytinq, satış, telemarketinq, e-mail marketinq). Sizin hansı mərhələdə olmağınız bir qədər şəxsi keyfiyyətləriniz, maraqlarınız və xarakteriniz ilə bağlıdır. Mərhələni seçdikdən sonra ən vacib hissə praktikadır. Bunun üçün şəxsi bloqunuzu, e-ticarət vebsaytınızı qura və ya hər hansı bir şirkətdə çalışaraq praktika edə bilərsiniz. Bununla hər şey bitmir. Daim araşdırmaq, yeniliklərdən xəbərdar olmaq və bunu rutin halına gətirmək lazımdır.

Sualları cavabladığınız üçün təşəkkür edirəm!