Facemark.az xarici mənbəyə istinadən araşdırma yazını sizlərə təqdim edir!
Hər keçən gün populyarlığı artan proqram təminatı dünyasının əsasını qoyanın kim olduğu həmişə insanlara maraqlı gəlib. Bu gün proqram təminatı istehsal etmək üçün istifadə edilən proqramların arxasında proqram təminatı olduğunu nəzərə alsaq, bu proqramları ilk dəfə istehsal edən proqram tərtibatçıları kimlərdir?
1815-ci il dekabrın 10-da İngiltərədə anadan olan Ada məşhur şair Lord Corc Bayron və onun həyat yoldaşı Ledi Enn Bayronun qızı idi. Atası Ada doğulandan qısa müddət sonra onları tərk etsə də, anası qızının riyaziyyat və elm öyrənmək üçün mütəxəssis müəllimləri olmasında çox təkid edirdi. 1800-cü illərin varlı qadınlarının əksəriyyəti riyaziyyat və elm təhsili almasa da, anasının bu mövzuda həssaslığı olduqca diqqətəlayiqdir.
Ada riyaziyyatçı və ixtiraçı Çarlz Bebbeclə 17 yaşında olarkən bir şəhər şənliyində tanış oldu. Öyrəndiyi dövrün kalkulyatoru olan "Fərq Mühərriki" sayəsində heyran qaldı. Beləliklə, Çarlz Bebbic onun uzunmüddətli mentoru oldu.
1835-ci ildə Ada Lavleys qrafı Uilyam Kinqlə evləndi və Lavleysin qrafinyası oldu. Üç uşağı olmasına və dövrün əksər qadınları kimi yalnız evdə işləməsinə baxmayaraq, Ada Lavleys Babbiclə işini davam etdirirdi.
1843-cü ildə Bebbic Fərq Mühərrikinin daha mürəkkəb versiyası olan Analitik Mühərriki inkişaf etdirirdi. Planlarını Lovelace ilə bölüşərək, vaxtlarının çoxunu bu maşının dizaynına sərf etdilər. Mühərrik onların ömrü boyu istehsal oluna bilməsə də, istehsal olunsaydı, riyazi əməliyyatları tez yerinə yetirə bilərdi. Eyni zamanda Bebbec Lavleysdən italyan riyaziyyatçısı Luici Menabreanın fransızca yazdığı mətni ingilis dilinə tərcümə etməyi xahiş etdi. Məqaləni tərcümə etməklə kifayətlənməyib, Lavleys Analitik Mühərrik haqqında öz qeydlərini və onun bununla nə edə biləcəyini əlavə etdi
.
Bu qeydlərdən bəziləri göstərdi ki, Analitik Mühərrikin iş prinsipi toxuculuq maşınlarının iş prinsipi ilə oxşar ola bilər. Toxuculuq maşınları tam dizayn yaratmaq üçün naxışlara əməl edirlər. Lovelace, mühərrikin yalnız rəqəmləri hesablamaq üçün deyil, həm də hərflər yaratmaq üçün nümunələri və ya kodları izləyə biləcəyini təsəvvür etdi. Bu, kompüter proqramlaşdırmasının ilk əsas izahı hesab olunur.
Bu fikirlər uzun illər diqqətdən kənarda qalsa da, unudulsa da, 1953-cü ildə onun qeydləri yenidən kitab halında nəşr olunub. Kitab rəqəmsal hesablamalardan bəhs edir, kompüterlərin nümunələrə əməl etməklə necə işlədiyini göstərir. Məlum olub ki, Lavleys kompüter dili ideyasını ilk kompüter icad edilməmişdən xeyli əvvəl irəli sürüb. İş o yerə çatıb ki, 1979-cu ildə ABŞ Müdafiə Nazirliyi onun şərəfinə yeni kompüter dilini “Ada” adlandırıb.
