“ƏKİNÇİLİK SEKTORUNA QOYULAN SƏRMAYƏLƏR QAZANDIRIR”

Çox yaxşı təşkil olmunmuş iş adamlarının dərnəkləri, investisiyaları ölkənin iqtisadiyyatına çox şey qatır. Eyni zamanda, rəqabət mühiti yaradıb istehlakçıya daha keyfiyyətli məhsul, ya da xidmət təqdim edərək xalqın həyat standartını yüksəldirlər. Bu dərnəklər olduqları ölkənin iqtisadiyyatı, investisiya imkanları, rəqabət şərtləri, problemləri kimi bir çox iqtisadi məlumata da birbaşa sahibdirlər. Biz də, TÜSİAB-ın (Azərbaycan Türk Sənayeçi və İş adamları Beynəlxalq Cəmiyyəti) 18 ümumi heyətindən sonra, dərnəyin baş katibi Hörmətli Yasin Göral ilə TÜSİAB və bir çox mövzu haqqında danışmaq imkanı tapdıq ...

Yasin bəy, TÜSİAB-ın quruluşu nə vaxt və necə reallaşdı?

TÜSİAB cəmiyyəti Azərbaycanda fəaliyyət göstərən Türk sənayeçi və İş adamları Beynəlxalq Cəmiyyəti olaraq 1994-cü ildə Türkiyədən Azərbaycana gələn Türkiyəli iş adamlarının qurmuş olduğu bir qeyri-hökumət təşkilatıdır. Bunu ifadə etmək istəyirəm ki, biz, Türkiyəli iş adamları olaraq, Azərbaycandakı ilk xarici sərmayəyik. Dırnaq arası xarici sərmayəyik. Biz burada özümüzü xarici vətəndaş olaraq hiss etmirik. Ulu rəhbərimiz Heydər Əliyevin də ifadə etdiyi kimi əslində biz ''bir millət, iki dövlətik''. Bura gələn ilk iş adamlarımız da bu duyğularla bura gəldikləri üçün ilk əvvəl ölkənin ehtiyaclarına cavab verəcək şeyləri etdilər. Çörək sobaları qurdular, içməli su ilə əlaqədar təsislər meydana gətirdilər və s. . Və daha sonrakı müddətdə də bu iş adamlarımız cəmiyyətimizin 13 qurucu üzvlərini quraraq fəaliyyətlərinə başladılar. Hal-hazırda, 300-ə yaxın üzvlə də fəaliyyətlərimizi davam etdiririk.

Türkiyənin Azərbaycanda nə qədər sərmayəsi var?

Qeyri-neft sektorunda 3.5 milyard dollar, neft sektorunda isə 3.4 milyard dollar olmaqla, ümumilikdə, 6.9 milyard dollar yatırımımız var. Qeyri-neft sektorunda ən çox xarici investisiya, hələlik, bizə aiddir. Azərbaycan ilə Türkiyənin xarici ticarət həcmlərinə baxdığımız zaman, keçən il 2.5 milyard dollar, bu il isə 3.2 milyard dollarla-3.5 milyard dollar arasında dəyişəcəyi gözlənilir. Əslində, bu rəqəmlər iki qardaş dövlət üçün çox da məmnun edici deyil.

TÜSİAB-a üzvi iş yerlərində nə qədər insan çalışır?

Əmək statistikası tam olaraq, məlum olmadığına baxmayaraq, 50 - 60 min insanı üzvlərimiz iş imkanı ilə təmin edir. Bunun da təxminən, 5 minini Türkiyədən gələn işçilər təşkil edir.

Türkiyədən gəlib Azərbaycana sərmayə qoymaq istəyən və Azərbaycanın investisiya imkanlarını bilməyən bir firmaya TÜSİAB necə kömək edir?

Türkiyədən hər ay orta hesabla 70-ə yaxın iş adamı qruplar halında, ya da şəxsi olaraq bizi ziyarət etməyə gəlirlər. Bunlardan bəziləri mədəni gəzinti məqsədi ilə gəlir, bəziləri isə investisiya imkanlarını görmək və öyrənmək üçün gəlirlər. Sərmayə qoymaq və investisiya üçün lazımlı məlumatları almaq istəyən iş adamlarımıza ödənişsiz olaraq, hansı məlumata ehtiyac duyurlarsa, o məlumatları veririk. Şirkət qurulması, vergi qanunvericiliyi, imigrasiya xidmətləri kimi bir çox sahədə sərmayə qoymaq istəyən vətəndaşlarımızı ehtiyac duyulan hər cür məlumat dəstəyi ilə təmin edirik. TÜSİAB -a üzvlük prosesi isə, şirkət quraşdırılması tamamlandıqdan sonra könüllü olaraq reallaşır.

Sərmayə qoymaq istəyən şirkətlər üçün professional mənada bazar tədqiqatı imkanı təqdim edirsinizmi?

Bizim birbaşa olaraq, bazar araşdırma işimiz yoxdur. Bizim sərmayə qoymaq istəyən şirkətlərə tövsiyəmiz, şirkətin öz mütəxəssislərinin bazarı birə-bir, özləri görərək bir neçə ay bu araşdırmaları etmələri istiqamətindədir. Biz onlara bunun üsulunu göstərib nəyə necə çata biləcəyi barəsində köməkçi oluruq. Həmçinin, bizim universitetlərlə çox möhkəm əlaqələrimiz var və bir neçə universitetdə professional olaraq bazar araşdırması reallaşdırılır. Biz də bazar araşdırması etdirmək istəyən şirkətləri universitetlərə istiqamətləndirməklə, onlara köməkçi oluruq.

TÜSİAB-a üzv firmalardan ən çoxunu hansı sektorlar təşkil edir?

Üzvlərimiz az qala hər iş sahəsində fəaliyyət göstərirlər. Sizin də bildiyiniz kimi, Türk təşəbbüskarının ümumi mənada, dünyada çox müvəffəqiyyətli olduğu iki sahəsi var; inşaat və xidmət sektoru. Bizim də istifadəçilərimizin çoxu bu sektorlardan meydana gəlməkdədir.

Türkiyədən gələn iş adamlarına ''bu iş sahəsində rəqiblər ilə bacarmaq mümkün deyil'' dediyiniz bir iş sahəsi varmı?

Neft sektoru bunlardan biridir. Enerjidə xariclə bağlı bir ölkə olduğumuz üçün təəssüf ki, kifayət qədər təcrübəmiz yoxdur. Həmçinin, mən bir sərmayəçi olsaydım, topdan ticarətlə məşğul olmağı heç düşünməzdim. Amma mağazaçılığı düşünərdim, çünki mağazaçılıq xidmət sektoruna daxildir. Azərbaycanlı iş adamlarımız ticarəti çox böyük bir müvəffəqiyyətlə reallaşdırırlar. Buna görə, ticarət mənasında şansımızın az olduğunu düşünürəm.

Siz, Azərbaycana yeni gələn və sərmayə qoymaq istəyən bir iş adamına hansı sektorda boşluq olduğunu söyləyir və o sektorda işlər həyata keçirilməsini tövsiyə edərsiniz?

Qətiyyətlə, əkinçilik sektorunu tövsiyə edərdim. Onsuz da, dövlət də hələlik kənd təsərrüfatı sahəsinə sərmayə qoymaq istəyən şirkətləri 5 il vergidən azad edir. Bundan əlavə, turizm sektoru da Azərbaycanda sərmayə qoyulacaq sahələrin başında dayanır. Bu sektor, həm birbaşa sərmayə olaraq, həm də turizm sahəsində edilmiş investisiyaların işlənməsi və idarə olunması əsasında reallaşa bilər.

Bir az da dərinliyə getsək, Türkiyə dövləti hər hansı bir ölkə ilə əlaqədar iqtisadi siyasətini müəyyənləşdirərkən iş adamlarını nə qədər dinləyir, və ya onların tövsiyələrini qulaq ardına vurur?

Türkiyə dövləti ölkə xaricindəki qeyri-hökumət təşkilatlarının, iş adamları dərnəklərinin yeni-yeni fərqinə varır. Ötən il Türkiyədə edilən, xaricdəki türklərlə əlaqədar, hörmətli baş nazirimizin başçılığı ilə toplanan bir zirvəyə, TÜSİAB olaraq biz də qatıldıq. Regional iclaslar oldu və Qafqaz bölgəsi ilə iclaslarda biz də iştirak etdik. Bu bölgədə edilən işlərlə əlaqədar, fikirlərimizi söylədik, edilməsi lazım olanlar haqqında hesabatlar verdik. Bunlar çox müsbət inkişaflardır. Bu proses hələ yeni başlayır və ümid edirəm ki, bundan sonra da bu proses inkişaf edərək davam edəcək.

Dövlət orqanlarından bəhs etmişkən, səfirimiz, hörmətli Hulusi Kılıçın səlahiyyət müddəti sona çatır və yeni səfirimiz yaxın bir zamanda iş başına keçəcək. Bu mərhələdə, sizcə, səfir olaraq təyin edilən şəxsin iş dünyasına fərdi baxışı əhəmiyyət kəsb edirmi?

Səfirimiz, hörmətli Hulusi Kılıç, iş dünyasında çox həssas davranmaqda və onlara davamlı dəstək olmaqdadır. Bu mövzuda ona minnətdarıq. Hörmətli səfirimiz bu günə qədər həm qanuni, həm də şəxsi imtiyazlarını istifadə edərək, bizə köməkçi olmağa çalışdı. Sualınıza gəlincə, təbii ki, şəxsiyyət və fərdilik çox əhəmiyyətlidir. Çünki bir çox şey, insani münasibətlərlə başlayar və elə də davam edər. Təşkilat çox əhəmiyyətlidir, amma təşkilatı təmsil edən şəxsin düşüncələri də çox əhəmiyyətlidir. Biz, bu günə qədər bütün səfirlərimizlə böyük bir uyğunlaşma içində çalışdıq. Hulusi Bəylə də, həmçinin. Hulusi Bəydən sonra gələcək səfirlərimizin də bu bayraq yarışında, bayrağı yüksəltmələrinə əminik.

Azərbaycanda investisiya edərkən çətinliklərlə üzləşirsinizmi?

Əgər siz doğru bir investisiya sahəsi seçmisinizsə, maliyyə analizinizi doğru etmişsinizsə heç bir çətinlik olmayacaq. Dünyanın hər yerində çətin proseslərlə qurduğunuz şirkətinizi Azərbaycanda 3 gün ərzində qurmaq mümkündür. Bunlar iş qurmaq istəyən bir iş adamı üçün çox əhəmiyyətlidir. Yəni, əhəmiyyətli olan doğru iş qolunu seçməkdir.

Bəs Türkiyədə nə qədər azərbaycanlı şirkət var və bu şirkətlərin sərmayəsi varmı?

Türkiyədə təxminən, 1000-ə yaxın azərbaycanlı şirkət fəaliyyət göstərir. Bir neçə ay əvvəl, hörmətli Prezidentimiz İlham Əliyevin də iştirakı ilə SOCAR-ın Türkiyədə STAR zavodlarının ortaqlığı ilə başlayan və Türkiyədə yeganə ən böyük investisiya olma xüsusiyyətini daşıyan bu layihənin təməli qoyuldu. Bu layihə çox böyük bir proyektdir, başlanğıc sərmayəsi 4 milyard dollardır. Gələcəkdə isə bu sərmayə 10 milyard dollara qədər yüksələ bilər. Bu və bunun kimi digər investisiyalar da dost və qardaş iki ölkə arasındakı iqtisadi əlaqələrin ölçüsünün nə qədər inkişaf etdiyini göstərir.

Azərbaycanlı iş adamları ilə birgə digər ölkələrə də yatırım edirsiniz. Burada işlər necə gedir?

Bəli, biz azərbaycanlı iş adamlarımızla birlikdə, Rusiya, İraq, Balkan ölkələri, Sudan, Keniya, Madaqaskar, Senegal, Angola, Demokratik Konqo Respublikası kimi ölkələrə səyahətlər təşkil edib, investisiya imkanlarını araşdırdıq. Hələlik, iş adamlarımız İraq, Angola və Madaqaskarda investisiya edirlər və biz də nəticələrini məmnuniyyətlə izləyirik. Əslində, saydığım bu ölkələr, Türkün olması lazım olan yerlərdir. Bu mənada da bu investisiyalara çox əhəmiyyət veririk.

Mənbə: Ecolife