Facemark.az Nurlan Qarayevin "Media imperatorluğunun cəmiyyətə faydaları və zərərləri" mövzusunda yazısını təqdim edir.
Sosial media platformasının Elon Musk tərəfindən aldıqdan sonra diqqət mərkəzinə çevrilən Tvitter, ilk rübdə istifadəçilərdə artım olduğunu söylədi, lakin gəlir əldə etmədiyini bildirdi.
Tvitter, cümə axşamı günü 2022-ci ilin birinci rübü üçün təxminlərdən bir qədər aşağı olan qazancını açıqladı. Tvitter analitiklərin təxmin etdiyi 1,23 milyard dollarla müqayisədə 1,2 milyard dollar (940 milyon avro) gəlir əldə edib.
Ümumi gəlir və reklam satışları, Ukraynada davam edən müharibə ilə əlaqədar olaraq analitiklərin təxminlərindən aşağı düşdü. Tvitter fevral ayında işğal səbəbi ilə Ukrayna və Rusiyada reklamları dayandırdı.
San-Fransiskoda yerləşən şirkət həmçinin gündəlik aktiv istifadəçilərin bir il əvvəlki 199 milyon istifadəçidən 31 Martda 229 milyon istifadəçiyə yüksəldiyini bildirib. Bu, 226,8 milyon gündəlik aktiv istifadəçinin analitik proqnozlarından yüksəkdir.
Bazar ertəsi milyarder İlon Mask Tvitteri təxminən 44 milyard dollara (41 milyard avro) almaq barədə razılığa gəlib. Tesla və SpaceX-in CEO-su Tvitterin “azad söz” platforması kimi potensialını doğrultmadığını düşündüyü üçün almaq istədiyini və Tvitterin reklamlara xidmət etməməli olduğunu söylədi.
Mask abunə əsaslı biznes modeli və bot hesablarına qarşı təzyiq haqqında danışdı, lakin Tvitterin necə moderasiya ediləcəyi ilə bağlı hələ çox şey aydın deyil. Tək bir milyarderin nəzarəti altında olan digər sosial media nəhəngi, İlon Maskın Tvitterin ona imkan verəcəyi məlumatların miqdarından və qeyd etdiyi azad sözü nə qədər irəli aparması hökumətləri, tədqiqatçıları və hüquq qruplarını narahat edir.
Bazar ertəsi müqavilənin elan edildiyi zaman Mask bildirib ki, "Söz azadlığı fəaliyyət göstərən demokratiyanın təməlidir, Tvitter isə bəşəriyyətin gələcəyi üçün vacib olan məsələlərin müzakirə edildiyi rəqəmsal şəhər meydanıdır".
Söz azadlığı prinsipcə gözəl fikirdir, lakin sosial mediada o, eyni şəkildə işləmir. Tvitter və digər sosial media şirkətləri son bir neçə ildə dezinformasiya və zorakılıq çağırışlarının yayılmasına daha ciddi yanaşırlar. Məsələn, Tvitter ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Trampı 2021-ci ilin yanvarında Kapitoliya təpəsində iğtişaşları qızışdırmaqda günahlandırılan yalan məlumat yaydığına görə platformadan həmişəlik qadağa qoyub. İndi narahatdırlar ki, Mask Trampı yenidən Tvitterə qaytara bilər.
Avropa Rəqəmsal Hüquqlar Assosiasiyasının rəhbəri Dieqo Naranxo qeyd edir ki, “Biz ümumiyyətlə narahatıq ki, özünü “söz azadlığı mütləqiyyətçiləri” elan edən həmkarlar ittifaqlarını pozmaq rekordu ilə öz məqsədlərinə nail olmaq üçün hüquq müdafiəçiləri, jurnalistlər və fəallar tərəfindən ən çox istifadə edilən platformalardan birini ələ keçirsin”.
“Sərvətin və gücün bir neçə nəfərin əlində cəmləşməsi həmişə demokratiyanın düşmənidir və planetin ən varlı insanlarından birinin Tvitteri ələ keçirməsi faktı hamını ehtiyatda saxlamalı və hazırkı dominant böyük texnologiya bizneslərinə alternativləri sürətləndirməlidir. Tvitter kimi”, - Euronews xəbər agentliyi bildirib.
Tvitterin azad söz platformasına çevrilməsi ilə bağlı vizyonunu həyata keçirmək istəməsindən əlavə, Mssk Tvitterin digər şirkətlərini bazara çıxarmağa kömək etməsini də istəyə bilər.
Sosial media istifadəçiləri alqoritmlərin mərhəmətindədirlər, hansılar ki, istifadəçilər haqqında məlumat çıxarır və sonra onları mümkün qədər uzun müddət saytda saxlamaq üçün məlumatlardan istifadə edərək reklam vasitəsilə sosial media saytlarına daha çox pul qazandırırlar.
Mask, Tesla və SpaceX şirkətləri üçün bazara təsir etmək istədiyi üçün məlumatlardan istifadə edə biləcəyi alqoritmlər baxımından böyük gücə sahib bir bazara keçid edir.
Bu biznes modelinə qadağa qoymağa çağıran və şirkətləri “mənfəət əldə etmək üçün başqa bir yol tapmağa məcbur etmək lazımdır” deyən Naranjo, “Platformaların necə işlədiyini başa düşmək üçün platformaların istifadə etdiyi alqoritmlərə çıxışımız olmalıdır” dedi. İnternetə qoşulmuş hər hansı bir şəxsin 24/7 nəzarətinə əsaslanmır”.
Tesla, SpaceX və implantasiya edilə bilən beyin-maşın interfeyslərini inkişaf etdirən Neuralink şirkətinin baş direktoru Mask öz şirkətlərini bazara çıxarmaq üçün Tvitter alqoritmlərindən alınan məlumatlardan istifadə edə bilər.
Meta kimi hər bir fərdi şirkət alqoritmlər vasitəsilə fərdlər haqqında məlumat toplamaq gücünə malikdir. Hədəfli reklam ilə şəxsləri manipulyasiya etmək gücünə malikdir.
Bununla belə, dünya üzrə məlumatların mühafizəsi qanunvericiliyinə görə,Tvitterə daxil edilən şəxsi məlumatlar qanuni olaraq Mask və ya başqası tərəfindən istifadə edilən digər şirkətlər kimi digər məqsədlər üçün istifadə edilə bilməz. Avropa Birliyinin daxili bazar üzrə komissarı Thierry Breton Tvitterdə yazıb: "İstər avtomobillər, istərsə də sosial media, Avropada fəaliyyət göstərən istənilən şirkət səhmlərinin payından asılı olmayaraq bizim qaydalarımıza əməl etməlidir".
İlon Mask avtomobillə bağlı Avropa qaydaları ilə tanışdır və Rəqəmsal Xidmətlər Aktına tez uyğunlaşacaq", - o, böyük şirkətlərin sui-istifadə etmələrinin qarşısını almaqla blokda şirkət rəqabətini artırmaq niyyətində olan Aİ-nin tənzimləmə təklifinə istinad edərək əlavə etdi.
Amma yenə diqqətli olmaqda fayda var çünki, böyük texnoloji platformalar daha da böyüdükdə, məxfiliyimiz, məlumatların qorunması və ümumiyyətlə demokratiyalarımız üçün daha böyük təhlükəyə çevrilir.
