Elm və Texnologiya Baş İdarəsinin 23-cu konfransında qəbul edilən

"Universitetlərdə innovasiya və təşəbbüskarlığın təşviqi məqsədiylə siyasət

vasitələrinin inkişaf etdirilməsi" qərarı çərçivəsində Türkiyədə ilk dəfə 2012-ci ildə

TÜBİTAK tərəfindən Təşəbbüskar və Yenilikçi Universitet indeksi hazırlanmışdır.

İndeks, universitetləri təşəbbüskarlıq və yenilikçilik performanslarına görə

sıralayaraq, universitetlərarası təşəbbüskarlıq və yenilikçilik sahəsində rəqabətin

artmasına və təşəbbüskarlıq ekosisteminin inkişafına təkan verir.

Təşəbbüskar və Yenilikçi Universitet indeksi universitetlərdə təşəbbüskarlıq

və yenilikçilik fəaliyyətlərinin təşviq edilməsi məqsədi ilə hazırlanır. Bu səbəbdən

bu indeks universitetlərin təhsil keyfiyyətinə görə sıralandığı siyahı və ya ən

müvəffəqiyyətli universiteti ortaya qoyan bir sıralama hesab olunmur. Bu siyahı

universitetləri təşəbbüskarlıq səviyyələrinə görə sıralayır.

Məlumat toplama prosesində TUBİTAK-a YÖK (Ali Attestasiya

Komissiyası), Elm, Sənaye və Texnologiya Nazirliyi, Universitetlər, TPE (Patent

İdarəsi), İqtisadi İnkişaf Nazirliyi, KOSGEB (Kiçik və Orta sahibkarlara dəstək

fondu), TTGV (Türkiyə Texnologiya İnkişaf etdirmə Vəqfi) və TÜBA (Türkiyə

Elmlər Akademiyası) dəstək vermişdir.

Təşəbbüskar və Yenilikçi Universitet indeksi 5 istiqamətdən ibarətdir. Bu

istiqamətlər özündə 23 göstəricini birləşdirir.

İstiqamət 1: Elmi və Texnoloji Araşdırmaların səviyyəsi

(Xüsusi çəki : 20%)

1.1. Elmi nəşrlərin sayı

1.2. İstinadların sayı

1.3. Tədqiqat və inkişaf (Tə-İn) və innovasiya dəstək proqramlarından qrant

almış layihələrin sayı

1.4. Tə-İn (tədqiqat və inkişaf) və innovasiya dəstək proqramlarından

qazanılmış məbləğ

1.5. Milli və beynəlxalq elm mükafatların sayı

1.6. Doktoranturadan məzun olanların sayı

İstiqamət 2: Əqli Mülkiyyət Hovuzu

(Xüsusi çəki: 15%)

2.1. Patent müraciətlərinin sayı

2.2. Patent şəhadətnamələrinin sayı

2.3. Faydalı model/sənaye dizayn sənədlərinin sayı

2.4. Beynəlxalq patent müraciətlərinin sayı

İstiqamət 3: Əməkdaşlıq və inteqrasiya

(Xüsusi çəki : 25%)

3.1. Universitet-sənaye əməkdaşlığı çərçivəsində icra edilən Tə-İn (tədqiqat

və inkişaf) və innovasiya layihələrinin sayı

3.2. Universitet-sənaye əməkdaşlığı çərçivəsində icra edilən Tə-İn (tədqiqat

və inkişaf) və innovasiya layihələrinə cəlb edilən məbləğ

3.3. Beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivəsində icra edilən Tə-İn (tədqiqat və

inkişaf) və innovasiya layihələrinin sayı

3.4. Beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivəsində icra edilən Tə-İş və innovasiya

layihələrindən əldə olunmuş məbləğ

3.5. Mübadilə proqramlarında iştirak edən professor-müəllim və tələbələrin

sayı.

İstiqamət 4: Təşəbbüskarlıq və yenilikçilik mədəniyyəti

(Xüsusi çəki : 15%)

4.1. Bakalavr və magistr səviyyəsində təşəbbüskarlıq, texnologiya

menecmenti və innovasiya menecmenti fənlərinin tədris saatı

4.2. Texnologiya Transfer Ofisi, texnopark, inkubasiya mərkəzləri və

Texnologiya inkişaf mərkəzlərində tam ştat vahidi çalışan işçilərin sayı

4.3. Texnologiya Transfer Ofisinin varlığı

4.4. Kənardan dinləyici cəlb etməklə təşəbbüskarlıq, texnologiya menecmenti

və innovasiya menecmenti fənləri üzrə kursların sayı

İstiqamət 5: Əməkdaşlıq və inteqrasiya

(Xüsusi çəki : 25%)

5.1. Alimlərin texnoparklarda, inkubasiya mərkəzlərində, Texnologiya

mərkəzlərində səhmdarı və ya sahibi olduğu fəaliyyətdə olan firmaların sayı

5.2. Universitet tələbələrinin və ya son beş ildə məzun olanların

texnoparklarda, inkubasiya mərkəzlərində, Texnologiya mərkəzlərində səhmdarı

və ya sahibi olduğu fəaliyyətdə olan firmaların sayı

5.3. Alimlərin texnoparklarda, Texnologiya mərkəzlərində səhmdarı və ya

sahibi olduğu firmalarda işləyənlərin sayı

5.4. Sertifikat alan patent, faydalı model və ya sənaye dizaynlarının sayı

Dünyanın müxtəlif ölkələrində universitetləri dəyərləndirmək üçün bənzər

adlarla tətbiq edilən təşəbbüskar və yenilikçi universitet indeksi get-gedə daha çox

əhəmiyyət qazanır. Azərbaycanda hələlik bu indeks tətbiq olunmasa da sevindirici

haldır ki Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetində son illərdə “təşəbbüskar və

yenilikçi universitet” olmaq yolunda bəzi addımlar atılmağa başlanmışdır. Belə ki,

universitetin maddi-texniki bazası gücləndirilmiş, yeni laboratoriya və tədris-

təcrübə mərkəzləri yaradılmış, yeni kadrlar cəlb edilmiş, professor-müəllim

heyətinin müxtəlif yerli və beynəlxalq kurs, seminar və konfranslarda iştirakı təmin

edilmişdir. Menecment və marketinq ixtisaslarına bir ildir tədris edilən “Təşəbbüs

və işgüzarlıq” fənni tələbə və müəllimlərin böyük marağına səbəb olmuş və

növbəti tədris ilindən etibarən iqtisadiyyat və idarəetmə sahələri üzrə təhsil alan

bütün tələbələrə adı çəkilən fənnin tədris edilməsinə qərar verilmişdir. Bu

tədbirlərin davamı olaraq “Aqrobiznes inkubasiya mərkəzi”nin qurulması üçün

fəaliyyətlər başlanmışdır. ADAU-da Təşəbbüskar və yenilikçi universitetlərin

digər mühüm xüsusiyyətlərindən biri olan Differensial əmək haqqı sisteminə

keçilməsi üçün də müzakirələr başlanmış və müəyyən işlər görülmüşdür. Dünya

təcrübəsində, işçilərin əmək haqlarını onların xidməti fəaliyyət göstəricilərinə

əsasən müəyyən edən hər növ sistemə xidməti fəaliyyətin qiymətləndirilməsinə

əsaslanan əmək haqqı sistemi (ingiliscə-Performance Based Pay Systems və ya

Performance-related pay) adı verilir. Bu tip sistemlər əsasən işçiləri motivasiya

etmək və onların fəaliyyətini müəssisənin hədəfləri istiqamətində yönəltmək

məqsədi daşıyır[2]. Azərbaycanda da bu cür əmək haqqı hesablanması ilə bağlı

təcrübə var. Belə ki, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin (UNEC) Elmi

Şurasının qərarı ilə təsdiq olunan “Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetində

professor-müəllim heyətinin xidməti fəaliyyətinin qiymətləndirilməsinə əsaslanan

differensial əmək haqqı sisteminin tətbiqi haqqında Qaydalar” təsdiq edilmişdir.

Professor-müəllim heyətinin xidməti fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi onların

universitetdəki fəaliyyətinin üç əsas istiqaməti nəzərə alınmaqla həyata keçirilir: elmi

fəaliyyətlər (40%), tədris fəaliyyətləri (40%) və özünü inkişaf fəaliyyətləri (20%) [3].

Bütün bu tədbirlərin tezliklə öz bəhrəsini verəcəyinə və ADAU-nun ölkənin və

regionun öncül ali təhsil mərkəzlərindən biri olacağına inanırıq.

Ədəbiyyat

1. TUBİTAK Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi Gösterge Seti

2. http://az.trend.az/azerbaijan/society/2454452.html

3. Zahid F. Məmmədov “Differensial əmək haqqı sistemi UNEC-də tədris,

elmi-tədqiqat və inzibati fəaliyyətin səmərəliliyini artıracaq”.

Fərrux Rəhimov – Menecment və aqrar marketinq kafedrasının assistenti,

Tələbə Elmi Cəmiyyətinin sədri.