Siz bu gün tamam başqa bir dünyadasınız. Bu yeni dünyanı sizə daha da inkişaf etdirmək məqsədi ilə təklif edənlər – bu günün yaşlı nəsilləri ətraf mühiti öz sələflərindən tərəqqinin daha aşağı pilləsində miras olaraq almışlar.
Sizin missiyanız tərəqqini tamamilə yeni bir müstəviyə daşımaqdır. Bu yolu dəf edəndə dünyanı dəyişənləri-Sizdən öncə gələnləri, ahılları, yaşlıları unutmayın, onların aktiv fəaliyyət və yaşam məkanını daraltmayın. Onlara pozitiv ruh və aktiv həyat tərzi təklif edin. Bu bir gün Sizin də həyatınızın qaçılmaz reallığına çevriləcəkdir.
Bəzi problemlərin yada salınması üçün yaddaşı çox da gərginləşdirmək tələb olunmur. Məsələn, yaşlılar üçün reklama necə baxırsınız? Baxılası və ya xatırlanası bir nümunə varmı? Yoxdursa, nədən yoxdur? Bu mövzunu problem səviyyəsinə qaldırmaq olarmı? Yeniyetmə və gənclərə ünvanlanan reklam materialları yetərli olduğundan da çox deyilmi? 18-35 yaşlılara xitab edilən reklam mesajları cəmiyyətin ən aktiv təbəqəsini əhatə edirmi?
Xeyr! Əhatə etmir. Bilirsiniz ki, əsas istehlakçılar əmək qabiliyyətli insanlardır. Onların sayı azalmağa meyllidir. Bu da onu deməyə əsas verir ki, yaşlı adamlara yalnız yaşlı olduqlarına görə hədəf kütlə olaraq potensialını itirilmiş kimi baxmaq doğru yanaşma deyildir. Onların bu gün və sabah üçün alıcılıq qabiliyyətləri çərçivəsində daha aktiv istehlakçı müstəvisində saxlanılması, onlara itirilmiş müştəri kimi baxılmaması bu gün aktualdır.
Yaşlı insanlar maraqlı hədəf kütlədir və onların potensialından istifadə olunmasına yönələn marketinq strategiyalarının yeni ideyalar zəminində hazırlanması və həyata keçirilməsi zamanın özünün qarşıya qoyduğu problemlərdəndir.
Yaşlı insanlara ünvanlanan reklamlar dərman və aptek səyahəti seriallarıdır, yaxud da yaşlı insanların bir istehlakçı kimi prototipinin yanlış formalaşdırılmasından ibarətdir. Bu da ona gətirib çıxarır ki, yaşlılara az qala ballast kimi baxırlar. Onların alıcılıq qabiliyyətini nəzərə almırlar, qocaları bir sosial təbəqə kimi sanki siyahıdan silib atırlar.
Yaşlı əhalini nisbi olaraq 3 qrupa ayırmaq olar və bu təsnifat daim sayca artıma doğru yenilənən bir ordunu əhatə edir.
- 55-64 yaşında olan daha gənc qocalardır. Onlar həm, pensiya alırlar, həm də işləməyə davam edirlər.
- 65-69 yaşında olanlar isə ikinci qrupu formalaşdırırlar.
- 70 yaşdan yuxarı olanlar üçüncü qrupa aid edilir.
Əksər ölkələrdə birinci və üçüncü qrup yaşlılar daha üstün saya malik olurlar. Əslində yaşlılarla bağlı olaraq marketoloqların öhdəsinə kifayət qədər ciddi vəzifələr düşür. Bunu onlar bilsələr də, bilməsələr də, problem öz aktuallığını həmişə saxlamaqdadır. Mütəxəsislərin fikrincə, marketoloqlar iki sosial vəzifəni unutmamalıdırlar.
- Birincisi, gənclərə və yaşlılara həyatlarında baş verən təbii dəyişikliklərə uyğunlaşmaqda dəstək olmaq ümdə məsələdir.
- İkincisi, sosial intervensiyanın qarşısını almaqdır.
- Belə ki, istər istehsalçılar və istərsə də istehlakçılara münasibətdə reklamın qərəzli/qərəzsiz, neqativ və yanlış təsirini aradan qaldırmaqda pozitiv addımların atılmasına köməklik əsirgənməməlidir.
Yaşlı adamlardan söz düşəndə deyingən, gücsüz, hər şeyə mız qoyan insanlar düşünülür. Bu barədə fikirlər xarici ölkə reklamlarında baş alıb gedir. Bu yanlış təcrübənin bizim reklamçılığa gətirilməsi yolverilməzdir.
Qocalar bizim həyatımızın ayrılmaz parçasıdırlar, zəngin həyat təcrübəsi qalaereyasına sahibdirlər, onlardan hər zaman öyrəniləsi nələrsə var, onlar da cəmiyyətdə yaşayan tamhüquqlu insanlardırlar, çoxları pensiyaya çıxsalar belə, əmək fəaliyyətini davam etdirirlər, cəmiyyətə fayda gətirməyə davam edirlər. Qocalar nəvələrin, yeni nəslin tərbiyəsində, həyatın mənasını anlamasında, aktiv həyat tərzi və mövqeyi seçilməsində ciddi rol oynayırlar.
Əslində, bizdə də, 20-30 il bundan qabaq Qərbdə olduğu kimi, yaşlı adamları münasibətdə marketoloqlar tam biganədirlər. İnkişaf etmiş ölkələrdə qocalara olan qayğı və nəvaziş, habelə reklamın münasibəti yaxşıya doğru əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmişdir. Bizdə yaşlılar ikinci planda, ailə tablosunun tamamlanması üçün mizansəhnə olaraq reklama, ikinci plan, habelə nəsihət vermək məqsədi ilə reklama cəlb olunurlar. Onların cəmiyyətdə oynadığı sözü keçən və müdrik insan rolu, müasir texnologiya fonunda konservativ baxımdan qabardılır.
Qərbdə mal və xidmət satışında böhran dalğaları bir-bir gəldikcə, marketoloqlar düşünmək və satışı artırmaq problemi ilə üz-üzə qalanda başa düşdülər ki, pul kisəsinin ən qalını elə yaşlılarda imiş. Bəs nədən yaşlı adamlar diqqətdən kənarda qalıblar?
Maretketoloqlar operativ olaraq yen-yeni marketinq starateqiyaları hazırladılar, kreativ ordusu yeni texnika ilə xam torpaqların ram edlməsi üçün səfərbər olundu. Yaşlı insanların pul xərcləməsi üçün yeni malların istehsalı, adekvat xidmətlərin təklifi, bir sözlə, yeni hədəf kütlənin alış-verişə yaxından cəlb edilməsi, aktiv həyat tərzinin formalaşması geniş vüsət aldı.
Təbii ki, bizdə də ahıl insanların sırası yeni yaşıların hesabına rotasiya olunduqca, onlara münasibət də dəyişəcəkdir. Bu günün yaşlısı qobal dünyanın məhsuludur. Sadəcə oturub gözləməkdənsə, indidən qocaları da aktiv surətdə reklama cəlb etmək, hərəkətli və həyat eşqi olə yaşayan obraz olaraq ön plana gətirmək zamanıdır. Onlara qoca, köməksiz və pensiyaçı deyib, istehlakçı təbəqəsi kimi bir kənara atmaq olmaz.
İşdən ayrılan və təqaüdə çıxan insanların həyatında yeni, daha aktiv mərhələ başlayır. Onlar yeni fəaliyyət sahələrini mənimsəyir, məhsul istehsal edir, cəmiyətə yenə də fayda verməkdən qalmırlar.
Düşünrük ki, istehsalçıların da qocaların ehtiyacları üçün yerli məhsullar buraxacaqları gün uzaq deyil. İnsan yaşlandıqca onun səhhəti və maliyyə imkanı ilə əlaqadar olaraq yeni-yeni tələbatları formalaşır.
Qərb ölkılərində yaşlılara indi ciddi hədəf kütlə olaraq baxırlar və onlara geniş çeşidli mal və xidmətlər təklif edirlər. Bu da yaşlılar üçün reklam materiallarının yaradılmasına təkan verir və qocalar bu daşıyıcılarda bir sosial yük kimi deyil, aktiv insanlar olaraq ləyaqətlə təqdim olunurlar. Bu da satış artırır, qocaları aktiv sobyektlər kimi hərəkətləndirir, həyat daha canlı olur, bazar canlanır, marketoloqların üzü gülür.
Burada ekspertlər belə bir məqama xüsusi diqqət yetirirlər ki, qocaları pasportlarındakı doğum ili əsasında dəyərləndirmək və onların sosial aktivliyini arxivə verilən nəsil mövqeyindən qiymətləndirmək uzaqgörənlikdən məhrum olmanın təzahürüdür.
Qocalar ürəklərində duyduqları yaşı yaşayırlar. Onlar da dünya nemətlərini və həyatın şirinliyini dadmaq istəyirlər. Onlar da şənlənmək, əylənmək, həyatı dadlı yaşamaq istəyirlər.
Onillərlə əmək fəaliyyəti dövründə ailə ehtiyaclarını qarşılayan, uşaqları böyüdən, onlara layiqli tərbiyə və təhsil verən, öz əməyi ilə cəmiyyətə böyük fayda bəxş edən qocaların da layiq olduqları pensiya yaşında cəmiyyətin diqqətinə və hörmətinə ehtiyacları var.
Əslində yaşlılara münasbətdə müasir marketoloqların mövqeyi ciddi dəyişilməlidir, QOCALIQSIZ MARKETİNQ vüsət almalıdır. Ahıl yaşdakı insanların tələb və ehtiyacları ciddi araşdırılmalı, onların istədikləri mal və xidmət çeşidləri formalaşdırılmalı, qocaların yaşadığı hər an onlara zövq gətirməli və bu sahədə reklamın missiyası yenilənməli, daha adekvat olmalıdır.
Bunun sayəsində yeni bazar formalaşacaqdır, yeni məhsullarla zəngin olan satış imkanları geniçlənəcəkdir, qoca, xəstə, deyingən, passiv və insanda yazıqlıq duyğusu oyadan mesajlar əvəzinə, həyat eşqi dolu, aktiv həyat tərzini təşviq edən reklamlara tələb artacaqdır.
Yaşlıların həyata bağlantı telləri güclənəcəkdir, hər gün doğan Günəş ahıl insanları yen günü daha zəngin təəssüratlarla yaşamağa sövq edəcəkdir. Kapital Bankın marketinq və kommunikasiya strukturları ilə faydalı əməkdaşlığımız sayəsində meydana gələn “BirBank Ürəklərə yolumuz birdir” reklam layihəsində yaşlı adamların sosial varlığı yeni, daha aktiv mövqedən işıqlandırıldı.
Düşünürəm ki, bu yöndə marketoloqların və reklamçıların, mal və xidmət istehsalçılarının da mövqeyi fəallaşacaq və onlar maraqlı marketinq həlləri və diqqətəlayiq kreativ materiallarla bizlər sevindirəcəklər. Qocaları sevin, onlara qarşı nəvazişli və diqqətli olun, çünki siz də bir zaman qocalacaqsınız.
Teymur Məmmədov,
Marketoloq,
Adver.az
